مالکوم ایکس 1992 نام فیلمی است به کارگردانی اسپایک لی.
لی که خود از سیاهپوستان آمریکایی است غالب آثارش در خصوص تبعیض نژادی و ستم علیه رنگین پوستان در آمریکا است به خصوص آزارهای گروه کوکلاکس کلان که اخیراً اثر شاخص بلکککلنزمن (BlacKkKlansman 2018) را نیز در همین موضوع در پرده ی اکران جهانی داشت.
وی در سال 92 میلادی دست به ساخت زندگی نامه مالکوم لیتل ملقب به مالکوم ایکس میزند. مالکوم ایکس زاده ۱۹ مه 1925 فعالِ سیاه پوستِ مسلمان، مدافعِ حقوق انسانی و حقوق آفریقایی-آمریکایی ها بود.
وی بعد از پیوستن به گروه امة الاسلام(امت اسلام)، نام مالکوم ایکس را برای خود برگزید و در طی سفر حج، نام اسلامی الحاج مالک الشباز را برخود نهاد.
او به دلیل مبارزاتش علیه تبعیض نژادی و همچنین زندگی پرماجرا و پر فراز و نشیبش مشهور است. پدر مالکوم که خود مبارزی برای آزادی سیاه پوستان در آمریکا علیه ستمگرانِ تندرویِ سفیدپوست بود سرانجام توسط گروه کوکلاکس به قتل رسید.
مالکوم در جوانی به انحتاط و بزهکاری روی آورد و سرانجام با برملاشدن یکی از سرقت هایش، توسط پلیس دستگیر و به 10 سال زندان محکوم شد.
او در زندان با گروه امة الاسلام به رهبری الایجا محمد آشنا شد و با پذیرش اسلام به آنها پیوست. وی مطالعات مذهبی و اجتماعی-سیاسی خود را در زندان آغاز کرد و به محض آزاد شدن از زندان به دیدار الایجا محمد رفت و به عنوان مبلغ برای امة الاسلام شروع به فعالیت کرد.
از آنجا که او سخنوری قابل و در اعتقاد خود راسخ بود، به سرعت و به عنوان سخنگوی گروه با سخنرانی های آتشین خود باعث شد که ظرف مدت 10 سال هزاران نفر به گروه ملت مسلمان بپیوندند.
مالکوم به سیاهان می گفت: زیستن در آمریکا، شما را آمریکایی نمی کند. شما باید یاد بگیرید از میوه‌های آمریکایی ها لذت ببرید. اما شما از این میوه‌ها لذت نبرده اید.
شما تنها از خارها و سختی‌ها لذت برده‌اید برای اینکه شما باید سخت تر کار می‌کردید تا به میوه‌ها دست یابید. مالکوم ضمن استقبال از تلاش های فعالان جنبش مدنی سیاهپوستان آمریکا، می گفت که سیاهان باید برای باز پس گرفتن حق خود «از هر راه ممکن» اقدام کنند.
او همواره در سخنرانی‌های آتشین خود از «سفید پوستان» به عنوان «دشمن» یاد می‌کرد و مخاطبان هیجان زده خود را در برابر آنچه «ظلم ۴۰۰ ساله سفید پوستان بر سیاهپوستان» می‌نامید، به «بیداری و تکاپو» دعوت می‌کرد.
کم کم با توجه به مواضع تند و پیشرفت ها و محبوبیت مالکوم ایکس نزد عوام، حسادت هایی به او در بین اعضای ارشد امة الاسلام پدیدار شد و فعالیت های این دسته منجر به بروز اختلاف بین الایجا محمد و مالکوم شد.
اختلاف ها میان مالکوم ایکس و الایجا محمد پس از مرگ جان اف کندی، رئیس جمهوری وقت آمریکا در سال ۱۹۶۳ به اوج خود رسید.
اظهار نظر جنجالی مالکوم در مورد مرگ کندی که به نوعی آن را «تقاص پس دادن» ارزیابی کرده بود، با واکنش تند الایجا محمد روبرو شد و رهبر «امة الاسلام» به مالکوم دستور داد که برای ۹۰ روز سکوت اختیار کند و حق اظهار نظر در هیچ موردی را ندارد.
پس از آن مالکوم به سفر حج رفت و با اسلام ناب محمدی آشنا شد. از آن پس از امة الاسلام جدا و به صورت مستقل شروع به فعالیت نمود و به صورت مستمرر مورد تهدید و آزار گروه های نژادپرست و گروه امة الاسلام قرار گرفت و سرانجام و پس از تروری ناموفق، در ۲۱ فوریه ۱۹۶۵ هنگامی که او در یکی از سالن های اجتماعات منهتن نیویورک سخنرانی می‌کرد سه مرد مسلح، او را از فاصله ی کم هدف گلوله قرار دادند و مالکوم در ۳۹ سالگی کشته شد.
اسپایک لی تحت تأثیر این مرد فیلمی بیوگرافی از زندگی او ساخت. بازی دنزل واشینگتن در نقش مالکوم ایکس بی نظیر بود و برای او کاندیداتوری برای اسکار را هم به ارمغان آورد. اما در مجموع فیلم به توفیقی دست نیافت.
فیلم در گیشه دستاوردی نداشت. کارگردانی نه چندان پخته لی و سکانس های درهم و شات های مستند وار بی دلیل او و همچنین پرداختن به زندگی کسی که نزدیکان امة الاسلام میانهِ خوبی با او ندارند و بدنه ی مردم آمریکا هم بخاطر مصاحبه های تند او بخصوص اظهار نظرهایش بعد از ترور جان اف کندی رییس جمهور محبوبشان دل خوشی از او نداشتند.
اما جایگاه لی در میان رنگین پوستان هالیوود و دیدگاه ضد نژادپرستی او و محبوبیتش در بین سیاهان آمریکا کمی از زهر تلخی شکست کاست.
اما در مجموع فیلمی قابل تأمل است بخصوص برای شناخت دوران کمی قبل از مارتین لوتر کینگ و اینکه جز او چه کسانی با چه دیدگاه هایی رهبری مبارزه سیاه پوستان آمریکایی را به عهده داشتند.
در پایین می توانید تریلر فیلم Malcolm X را با مشاهده کنید.
برای پاسخ گفتن به نظرات ارائه شده، بعد از انتخاب گزینه پاسخ، نظر خود را در فرم پایین ثبت نمایید.